Project Heemkundige Kring Sint-Gillis-Waas:
150 jaar Mechelen-Terneuzen

Opdracht:
Naar aanleiding van de tentoonstelling "150 jaar Mechelen-Terneuzen" kreeg onze vereniging, msc HET SPOOR vzw, de vraag om een maquette te bouwen van het station Sint-Gillis-Waas anno 1948, dus ten tijde van de reguliere dienst van de lijn Mechelen-Terneuzen, en de stationsomgeving.

Onderzoek:
In samenwerking met het gemeentebestuur van Sint-Gillis-Waas, de heemkundige kring "De Kluize" en "De Klomp" ontvingen we heel wat info, onder de vorm van oude prentkaarten, foto’s en verhalen.
Eigen onderzoek van onze leden bracht ook heel wat info aan.

Al vlug was er een werkgroep gevormd van enthousiaste leden die zich achter dit project schaarden. Gezien het beperkte tijdsbestek, we startten in januari 2021, en de streefdatum is medio augustus 2021, moest er flink doorgewerkt worden.    Corona maakte het ook niet makkelijker! We moesten een maquette bouwen, zonder fysiek samen te komen. Via vele Zoom-sessies is het ons toch gelukt, en alle leden die meewerkten aan dit project kregen welomschreven taken, die zij thuis prima konden uitvoeren.

De bouw van de maquette:
Na grondig opzoekwerk via verschillende kanalen, kwamen we te weten dat er een vrij grote lokale nijverheid actief was in Sint-Gillis-Waas. Verschillende opstelsporen en een grote goederenkoer zijn prominent aanwezig op de maquette. Er werd een frame gebouwd van 240 cm lang en 75 cm diep. Het frame is zelfdragend en voorzien van grote LED panelen die een zeer diffuse lichtverdeling geven.

Terwijl het frame werd gebouwd, en de sporen gelegd, kregen andere leden de opdracht om een tiental huizen en het station en zijn bijgebouwen te maken.

Aangezien 3D printing en lasercut inmiddels flink is ingeburgerd in onze vereniging, werden de meest complexe gebouwen via voorgaande methodes gebouwd. Andere gebouwen werden gebouwd in polystyreen en forex. Als basis werden de foto’s van toen gebruikt, en we beschikten over enkele blauwdrukken en prentkaarten waaruit de afmetingen en indelingen uit de periode 1945-1952 konden opgemeten worden.

Er werden ook veel verschillende types omheiningen gebruikt. Aangezien er weinig of niets verkrijgbaar is in de reguliere handel, werd ook hier teruggegrepen naar de allernieuwste technieken, die verschillende leden van onze vereniging al aardig beheersen. Dus ook hier lasercutting en 3D printing.

Dit vraagt veel denk en zoekwerk. Het is ook soms afwegen, vergelijken en gokken omdat de informatie uit die periode meestal schaars is en ook vaak niet meer beschikbaar is. De documentatie waarover we beschikken zijn fragmenten uit een verschillend jaar of decennium. We streven er dan ook naar om hier een gulden middenweg te vinden en om de sfeer uit die periode terug tot leven te brengen.

Rijdend materieel:
Uiteraard had de lijn Mechelen-Terneuzen, een privaat maatschappij, zijn eigen materieel. In de handel is hier praktisch niets van te vinden, tenzij hier en daar een wagon in zeer beperkte oplage uitgebracht. Ook hier dus weer maar één oplossing; zelf bouwen!  Enkele leden bouwden locomotieven en wagons, op basis van foto’s en historische plannen en gegevens. Ook werden er wagons gelaserd en getekend en geprint met de 3D techniek.

De plaatselijke nijverheid:
Na verschillende gesprekken, mails en opzoekwerk, kwamen we er achter dat in Sint-Gillis-Waas heel wat activiteit was op en rond het spoor. Er was de nieuwe vestiging van de firma Laureys en zoon, de grootste klompenfabrikant van België. Deze werd minutieus nagebouwd, en er werden duizenden klompen "geprint" met onze 3D printers. De klompen op deze maquette zijn ongeveer 2 mm groot! Via het spoor werden boomstammen aangeleverd, deze werden met een "mallejan" naar de werkplaats gebracht. Rond de werkplaats ziet u dan ook boomstammen, honderden klompen die staan te drogen, bergen zagemeel en schavelingen. De afgewerkte klompen werden dan naar de goederenkoer gebracht, waar zij in speciale wagons werden geladen.

Verder was er een regelmatige aanvoer van kolen, om de plaatselijke kolenhandel te bevoorraden. Vanuit de  suikerfabriek van Moerbeke, werd bietenpulp aangevoerd en opgehaald door de lokale veehouders. Daarnaast was er doorgaand spoorverkeer van reizigers, bieten, groenten (erwten), enzomeer.

Typisch voor de lijn Mechelen-Terneuzen waren de "waterwagens". Achter elke reizigerstrein hingen wel een of twee waterwagens. Deze brachten water naar Terneuzen voor de stoomlocomotieven, want in Terneuzen was enkel "brak" water beschikbaar. De waterwagens werden gebouwd op allerhande onderstellen, en hadden veel verschillende vormen. Zelfbouw bracht ook hier weer een oplossing om dit in model weer te geven.

Opbouw:
Nu er al heel wat werk is verzet, hopen we terug met een aantal leden fysiek samen te komen in ons lokaal vanaf het moment dat dit weer toegelaten is. Met veel enthousiasme en de nodige werkdruk, kunnen de werken van de verschillende leden samengebracht worden op de maquette. Na het nodige puzzelwerk zal alles samengebouwd tot een realistische weergave van de gebouwen en omgeving anno 1948.

Voor de achtergrond werden foto’s en filmpjes gemaakt door middel van een drone, die zeer mooie luchtfoto’s opleverde. Maar veel van de moderne gebouwen bestonden nog niet in 1948! Dus werden de panoramafoto’s vakkundig bewerkt, en werden de moderne en storende elementen, zoals GSM masten en dergelijke, uit het beeld werden verwijderd. De uiteindelijke foto geeft een zeer mooi effect op de achtergrond van onze maquette.

Tentoonstelling:
Vanaf augustus zal deze maquette worden tentoongesteld in het oud Vredegerecht, momenteel tentoonstellingszaal, in Sint-Gillis-Waas, naast de kerk.
De maquette zal omkaderd worden door de nodige foto’s van toen, waar u perfect kan vergelijken hoe de beelden van deze prentkaarten worden omgetoverd tot een driedimensionaal schilderij, de maquette van de stationsomgeving van Sint-Gillis-Waas anno 1948.

Model van het jaar Modelspoor Magazine 2021:

Inmiddels werd "Sint-Gillis-Waas" door de lezers van Modelspoor Magazine verkozen tot "Modelbaan van het jaar".  Met enige fierheid mogen wij deze titel voor de tweede maal op rij ontvangen. Want vorig jaar werd "Chateau Migraine" ook verkozen als mooiste modelbaan van het jaar. Dit is het resultaat van een grote groep supergemotiveerde modelbouwers, die geen uitdaging uit de weg gaan, om zo realistisch mogelijk te werken en te bouwen.  Een grote troef van msc HET SPOOR vzw, waar specialisten en beginners elkaar kunnen vinden!